คอลัมน์ เรารักอาเซียน: ความเสี่ยงภัยธรรมชาติ ในอาเซียน

Abstract

วันนี้ขอกล่าวถึงเรื่องสำคัญเรื่องหนึ่ง ที่นำความหายนะ มาสู่ประชากรของโลกได้โดยน้ำมือของปรากฏการณ์ธรรมชาติ ที่เราเรียกกันว่าภัยธรรมชาติ คงไม่มีใครตอบได้ว่าภัยธรรมชาติจะเกิดขึ้นเมื่อใด และมนุษยชาติจะมีความสามารถที่จะป้องกันตัวเองและเผ่าพันธุ์จากภัยประเภทนี้ได้หรือไม่ ตัวอย่างที่ปรากฏเร็วๆ นี้ก็คือ ปรากฏการณ์สึนามิ ในเขตช่องแคบซุนดาของประเทศอินโดนีเซีย นักวิชาการลงความเห็นกันแล้วว่า สึนามิในครั้งนี้เกิดจากการระเบิดของภูเขาไฟ "อานัค กรากาตัว" และไม่ได้เกิดจากแผ่นดินไหวแต่ประการใด ทำให้นักธรณีวิทยาที่คอยเฝ้าเครื่องจับแผ่นดินไหวนั้นไม่พบความผิดปกติ แต่อย่างใด โดยปกตินั้นสึนามิมีจุดเริ่มต้นมาจากการเคลื่อนตัวของเปลือกโลก ชนิดที่ทำให้เกิดแผ่นดินไหว และแรงสั่นสะเทือนจะส่งผลให้เกิดคลื่นในทะเล หรือมหาสมุทร ทั้งนี้แรงสั่นสะเทือนมากก็จะทำให้เกิดคลื่นลูกใหญ่มาก จนถึงระดับที่เรียกได้ว่าเป็นคลื่นยักษ์สึนามิ ปรากฏการณ์คลื่นยักษ์สึนามินั้นเชื่อกันว่าจะรู้ล่วงหน้าได้ และในปัจจุบัน มีอุปกรณ์ที่ช่วยเตือนล่วงหน้า นัยว่าพอจะได้อพยพหนีภัยไปยัง พื้นที่สูงได้ทัน ครั้งนี้แปลกกว่าครั้งอื่น เพราะเป็นการที่ส่วนของภูเขาไฟถูกแรงระเบิด ถล่มลงสู่พื้นทะเล ทำให้เกิดระลอกคลื่นใหญ่ที่มีพลังทำลายในระดับสึนามิ และที่สำคัญก็คือ ไม่มีการเตือนล่วงหน้า เพราะระบบเตือนภัยสึนามินั้น คงจะต้องมีเรื่องของระดับแผ่นดินไหวเข้ามาประกอบเป็นปัจจัยสำคัญด้วย ดังนั้นคลื่นยักษ์ที่เกิดขึ้นคราวนี้จึงไม่มีการเตือนกันก่อน ส่วนความเสียหายนั้นเราก็ได้รับรายงานกันแล้วว่าหนักหนาพอดู โชคดีที่ว่าปรากฏการณ์นี้ถูกควบคุมไว้ได้โดยสภาพทางภูมิศาสตร์ของช่องแคบซุนดา จึงไม่ปรากฏว่าเกิดความเสียหายในบริเวณอื่น ทำให้ต้องหันกลับมาพิจารณาในเรื่องความเสี่ยงต่อภัยธรรมชาติว่า ประชาคมอาเซียนของเรานั้น มีความปลอดภัยจากเรื่องภัยธรรมชาติ มากหรือน้อยเพียงไร จะรู้ได้ก็โดยดูการจัดอันดับความเสี่ยงเรื่องภัยธรรมชาติ ในเรื่องนี้สถาบันเพื่อสภาวะแวดล้อม และความมั่นคงของมนุษย์ ของมหาวิทยาลัยสหประชาชาติ ทำรายงานอันดับของประเทศที่มีความเสี่ยงต่อภัยธรรมชาติไว้ในปี 2560 ซึ่งรายงานฉบับนี้ มีการจัดอันดับล่าสุด จนถึงปี 2559 ไว้ และเมื่อดูอันดับของประเทศสมาชิกอาเซียนแล้ว มีผลการจัดอันดับดังนี้ ประเทศที่มีความเสี่ยงน้อยที่สุด คือ สิงค์โปร์ จัดว่ามีความเสี่ยงอยู่ที่อันดับ 13 ของโลก โดยมีค่าความเสี่ยงอยู่ที่ 2.27% อันดับถัดมา คือ ลาว มาเป็นที่ 72 มีค่าความเสี่ยงอยู่ที่ 5.59 % มาเป็นที่ 3 คือ ประเทศไทย มาเป็นที่ 83 มีค่าความเสี่ยงอยู่ที่ 6.19% ต่อมาคือ มาเลเซียมาเป็นที่ 86 มีค่าความเสี่ยงอยู่ที่ 6.39 % เมียนมา มาเป็นที่ 130 มีค่าความเสี่ยงอยู่ที่ 8.90 % อินโดนีเซียนั้นยังอยู่ที่ 136 มีค่าความเสี่ยงอยู่ที่ 10.24% ซึ่งถือว่ามีความเสี่ยง มากอยู่ แต่ยังน้อยกว่า เวียดนาม มาเป็นที่ 154 มีค่าความเสี่ยงอยู่ที่ 12.53% กัมพูชา นั้นถือว่าไม่เบา มาเป็นที่ 163 มีค่าความเสี่ยงอยู่ที่ 16.58 % ฟิลิปปินส์ นั้นรั้งท้ายตามคาดเพราะสภาพทางภูมิศาสตร์ที่ต้องรองรับพายุไต้ฝุ่น แทบจะว่าได้ว่าทุกลูกที่เกิดในมหาสมุทรแปซิฟิก มาเป็นที่ 169 มีค่าความเสี่ยง อยู่ที่ 26.70 % (รายงานไม่ปรากฏประเทศบรูไน) ถ้ารวมโดยเฉลี่ยแล้วภูมิภาคมีความเสี่ยงเฉลี่ยอยู่ที่ 10.60 % ซึ่งตามค่าที่ตั้งเอาไว้ พอดีกับค่าความเสี่ยงระดับสูง (เกินค่า 10.30%) การที่มีค่าความเสี่ยงในระดับสูงคงไม่เป็นผลดีต่อการพัฒนาประเทศมากนัก เพราะแต่ละประเทศในภูมิภาคคงต้องพยายามหาทาง ป้องกันความเสียหายจากภัยธรรมชาติ โดยจะต้องใช้จ่ายเงินเพื่อพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานในเรื่องนี้อย่างเป็นระบบ และต่างก็ตั้งความหวังไว้ว่า ลำดับความเสี่ยงของภูมิภาคน่าจะลดระดับลงได้ภายในอนาคตอันใกล้นี้ แต่เงินที่จะนำมาใช้เพื่อการนี้คงมีจำนวนมหาศาล